Konunun detayı
Mesele: Haksız ve kasıtlı yaralamaların cezası olarak verilen hapis cezaları yerine, yasa değişikliğine gidilerek, suçlunun, mağdurun vereceği karara bırakılmasını, mağdura, kısas (aynı hasarın suçluya tatbiki mümkün ise) veya diyet (tazminat) seçeneklerinden birini seçme hakkı tanınmasını talep ediyoruz.
Yetkili mercii: TBMM
Gerekli değişiklik: Yasa değişikliği.
Türk Ceza Kanunu ilgili maddelerinde değişiklikler.
Dini açıdan değerlendirme: Allah, Kuran'da Maide 45'te, mealen, 'Ve onda (Tevrat'ta) üzerlerine yazdık; şüphesiz can canla, ve göz gözle, ve burun burunla, ve kulak kulakla, ve diş dişle, ve yaralar kısastır; artık kim onu bağışlarsa, o takdirde o, onun için bir kefarettir; ve kim Allah'ın indirdiği şeyle hükmetmezse, artık işte onlar, onlardır zalim olanlar.' denilerek kısas işaret edilmiştir.
Hadislerde ayrıca bazı detaylar mevcuttur. Aşağıda yer verilmiştir.
1- Caydırıcılık. Zalimler cezalarının kısas olacağını bilirse ülkede yaralama sayısı azalır.
2- Mağdurun vicdanının huzur bulmasına daha yakın olması.
3- Diyet yoluyla mağdurun maddi menfaatini gözeten, maddi ihtiyacını karşılayan, toplumdaki maddi eşitsizliği de biraz olsun dönüştüren yapıcı bir sonuç.
4- Adaletin yerini bulması.
5- Zalimlerin yatıp çıkıp tekrar suç işlemesinin önlenmesi.
6- Devletin, zalimleri hapishanede yaşatmak için harcayacağı maddi ve emek kayıplarının önüne geçilmesi.
7- Zalimlerin hasara uğramasıyla toplum huzurunun artacak olması.
8- Zalimlerin cesaret bulduğu ortamın diğer kötülüklere zemin oluşturmasının ve dolaylı diğer kötülüklerin önüne geçilmesi.
9- Zalimlerin hasara uğrayıp kuvvet kaybettiği bir ortamda, mahkemelerdeki dava sayısı azalır, adli yoğunluk ve beklemeler azalır, ortalama dava süreleri azalır.
Aşağıda belirtilenler, kanun değişikliği teklifi kapsamında yetkililere sunulmak üzere hazırlanmış bir taslak çalışmadır. Detayların belirlenmesinde çoğunlukla dini hükümler temel ve esas alınmıştır. Kuran ve hadislere dayanan hükümler için kaynak belirtilmeye çalışılmıştır. Ek olarak bazı ilave, kabul ve yorumlara da yer verilmiş olabilir. Bu ilaveler, olası muğlaklığı gidermek ve anlamayı kolaylaştırmak için yapılmış olup, gerektiğinde değişikliğe açıktır. Konuyla ilgili geri bildirimde bulunabilirsiniz.
1- Genel:
Nefis için (diyet olarak) yüz deve, burun tamamıyla koparılacak olursa diyet-i kamile, me'mume (denen ve beyin zarına ulaşan yara) için diyetin üçte biri, caife (denen karın veya başın boşluğuna ulaşan yara) için de bunun kadar; göz için elli, ayak için elli, vücutta bulunan her parmak için on deve, her diş için beş, muzıha (denen ve kemiğe ulaşan yara) için beş deve (lik diyet vardır).
Dil için diyet-i kamile, iki dudak için diyet-i kamile, sulb (bel kemiğinin kırılıp kişinin kamburlaşması) için diyet-i kamile, iki yumurta (husye) için diyet-i kamile, zeker (erkek tenasül uzvu) için diyet-i kamile, iki göz için diyet-i kamile, bir ayak için diyet-i kamilenin yarısı, münekkile (küçük kemik çıkan yara) için on beş deve. Altını olanlar üzerine bin dinar. (1)
Diyet-i kamile, tam diyet, yani 100 devedir. Vücutta iki adet bulunan organların ikisinin kaybı söz konusu ise, tüm beden kaybedilmiş gibi diyet ödenir, yani diyeti kamile. Vücutta iki adet bulunan organlardan birinin kaybı söz konusu ise, diyeti kamilenin yarısı ödenir.
Diyet için deve cinsinden verilen ölçü olduğu gibi kullanılabilir. Ancak, yine yukarıda belirtildiği gibi, altını olan altın ile ödeme yapabilir. Buradan kıyasla, parası olan para ile ödeme yapabilir. Parası olan için, deve üzerinden çeviri yapılabileceği gibi, verilen altın miktarı üzerinden de çeviri yapılabilir. Biz, altın üzerinden çeviri yapmayı tercih ediyoruz.
Miktarların bir fikir vermesi için, 2020 yılı için ortalama deve değeri 17.200 TL baz alındığında, diyet-i kamile 1.720.000 TL'dir. Altın üzerinden çeviri yapıldığında, 1 dinar 4,25 g ise, 1.000 x 4,25 x 389,38 =~ 1.654.000 TL eder. İki hesap birbirine yakındır. Altın hesabı baz alındığında; örneğin, bir ayağın kaybı için ödenmesi gereken diyet cezası yaklaşık 827.000 TL'dir.
Bu konuların bu şekilde açıkça konuşulması ve detaylarıyla birlikte üzerinde durulması, mağdur olanların durumunu düşündüğümüzde, bir olumsuz vakayı bile engelleyecekse, gayet gerekli ve yerindedir.
Kısas talep eden kimseye, diyete razı edilmesi için diyet miktarından fazla teklif edilebilir ve ödenebilir. (4)
2- Kısmi işlev kayıpları:
Yerinde sabit kalarak kör olan göz için diyetin üçte biri. Yerinde sabit duran (bakar) kör gözün kapanması halinde diyetinin üçte biri. (2)
Felçli elin kesilmesi halinde diyetinin üçte biri. (3)
Kararmış dişin sökülmesi halinde diyetinin üçte biri. (3)
Yani, organın tamamı kaybedilmez de, kısmi işlev kaybı olursa, diyetin üçte biri. Kısmi işlev kaybı olan bir organın, ikinci bir kayba uğraması durumunda, yine diyetin üçte biri.
3- Bir hasara birden fazla kişi iştirak ettiyse, kısas hepsine uygulanır. (5)
Son açıklama:
Niyetimiz, caydırıcı yasalarla ülkemizde bu meseleyi çözmektir. Çözüme giden yolun gerekleri neyse yerine getirmektir. Ta ki, mağduriyetlere sebep olan bu kanayan yara artık kapansın.
Bu yazıyı okuyup da, ilgili değişiklik için desteği olabilecek biri varsa, sitenin iletişim sayfası yoluyla bizimle iletişime geçmesini rica ediyoruz.
Konuyla yakından ilgilenmek için oluşturulacak olan çalışma takımında gönüllü olarak yer almak isteyenlerin iletişime geçmesini rica ediyoruz. Asgari haftada bir gün toplantıya katılım sağlanmasını gerektirir.
Gayret bizden, tevfik Allah'tandır. Vesselam.
Kaynakça:
1- Muvatta, Ukul 1, (2,849); Nesai, Kasame 44, (8,57,60).
2- Ebu Davud, Diyat 20, (4563); Nesai, Kasame 41, (8,55,56).
3- Nesai, Kasame 41, (8,55,56).
4- Ebu Davud, Diyat 13, (4534); Nesai, Kasame 24, (8,35).
5- Buhari, Diyat 21; İbnu Hacer, Fethu'l Bari.